Cep telefonu kullanımı son yıllarda oldukça yaygınlaştı. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)’nın verilerine göre mobil telefon abone sayısı 2014 yılı sonu itibariyle 71 milyon 888 bine yükseldi. Dünyada da durum farklı değil. Hal böyle olunca bu küçük akıllı kutucukların insan sağlığına etkileri de merak edilir oldu.

Merakları gideren kutsal bilgi kaynağımıza “cep telefonunun zararları” yazdığınızda Google size 0,49 saniyede yaklaşık 443.000 sonuç buluyor. Hepsini incelemek imkansız fakat sonuçlardan ufak bir derleme yapmak mümkün. İlk sayfadaki sonuçların çoğunluğunu haber sitelerinde yayımlanmış haber niteliğindeki makaleler oluşturuyor. Bu yazılar habercilik gereği belli kaynaklar içerse de geriye kalan makaleler ya birbirinin kopyası ya da herhangi bir kaynak belirtmeden ya da bilimsel bir veriye dayandırılmadan klavye başında oluşturulmuş niteliksiz yazılar.

Birkaç yazıda ortak kaynak olarak atıf yapılan Dr. Devra DAVIS’i biraz daha yakından araştırdığınızda bu konudaki çabalarına saygı duymamak mümkün değil. Ayrıca ülkemizden de konu ile ilgili Tehlikeli Oyuncak adında bir kitap yazan Prof.Dr. Selim ŞEKER, tutarlı veriler sunan diğer bir saygıdeğer otorite olarak dikkat çekiyor.

Peki, ben bu kişilere nasıl güvenebildim? Onları araştırdım. Ama bu kez Google’dan değil. İkisi de bir bilim adamı oldukları için yaptıkları iş bilim üretmek. Maalesef onların ürettiği bilime gazete haberlerinden, kaynaksız kopyala-yapıştır forum yazılarından, reklam amaçlı hastane ve doktor tanıtımlarından ulaşamazsınız. Evet, bilim tüm insanlık içindir. Fakat gazeteler bilimi yazmaz. Çünkü sizin okumayacağınızı düşünürler. Çünkü bilimi üretmek kadar zor olan bir başka şey de bilimi popülarize etmektir.

Şimdi zoru başarmaya çalışalım. Bilim adamlarının üretimine yani bilimsel verilere Scholar, Pubmed gibi bilimsel makale arşivlerinden ulaşabilirsiniz. Fakat bu makaleler karmaşık teknik detayları anlaşılması zor bir dille ifade eder. Yazının geri kalan kısmında cep telefonu ve beyin kanseri arasındaki ilişki hakkında yazılmış bilimsel makaleleri size daha basit ve anlaşılır bir dille aktarmaya çalışacağım. Her ne kadar konu kendi uzmanlık alanımla ilgili olmasa da amacımın bilimsel metodu örneklemeye çalışmak olduğunu belirtmek isterim. Konunun uzmanlarına saygısızlık etmek istemem.

2014 yılında yayımlanan, Fransa’da yapılan geniş çaplı bir çalışma ile başlayalım. CERENAT adlı bu çalışmada cep telefonu kullanmayan insanlar ile düzenli cep telefonu kullananlarda beyin kanseri gelişme oranları karşılaştırılmış. Araştırmada cep telefonu kullanımının glioma, meningiom gibi beyin tümörlerine neden olduğuna dair istatistiksel bir kanıt bulunamamış. Fakat gene de hayatı boyunca 896 saat ve daha fazla cep telefonu kullanmış olanlarda beyin kanseri gelişme riskinin yüksek olduğu saptanmış. 5 ayrı ülkeden hastaların dahil edildiği ve 2010 yılında yayımlanan Interphone çalışmasında ise 10 yıldan uzun süredir cep telefonu kullananlarda beyin tümörlerinin gelişme ihtimali daha yüksek bulunmuş. Fakat bu çalışma da “Cep telefonu kullanımı beyin tümörüne neden olur.” tezini tam anlamıyla kanıtlayamamıştır.

Bu araştırmalar her ne kadar uluslararası birçok merkezin ortak çalışmaları olsa da bilimsel olarak daha değerli kanıtlar vardır. Meta analiz adı verilen bu tarz araştırmalar yukarıdakiler gibi farklı çalışmaların sonuçlarını bir araya getirip analiz eder. Bu analizin sonuçları da tek tek çalışmaların buldukları ile tutarlılık gösteriyorsa tez için daha güçlü bir kanıt elde edilmiş olur. Konu ile ilgili meta analizler de cep telefonu kullanımının beyin tümörüne neden olduğunu ispatlayamamıştır.

Fakat bütün çalışmaların işaret ettiği bir riski göz ardı etmemekte fayda var. Uzun süreli yani 10 senenin üzerinde cep telefonu kullanımı riski ciddi oranda artırıyor. Cep telefonları hayatımıza gireli henüz 20 yıl oldu. Dolayısı ile 20 yıl ve üzeri cep telefonu kullanımı riski çok daha artırıyor olabilir. Hatta on yıllar geçtikçe yani yakın gelecekte belki de bu risk çok daha bariz hale gelecektir. Bunu şimdilik bilemiyoruz, fakat işaretlerini görmediğimizi söyleyemeyiz.

Ayrıca cep telefonlarının daha net ortaya konmuş başka biyopsikososyal zararları mevcuttur. Onları da başka bir yazıda inceleyeceğiz.

Kaynaklar:

1. Coureau G, Bouvier G, Lebailly P ve ark. Mobile phone use and brain tumours in the CERENAT case-control study. Occup Environ Med.2014
2. INTERPHONE Study Group. Brain tumour risk in relation to mobile telephone use: results of the INTERPHONE international case-control study. Int J Epidemiol.2010
3. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Resmi İnternet Sitesi

Yazarın diğer yazıları ve iletişim için; www.urologdroktayozman.com