Günümüzde karşılaştığımız insanlar hakkında merak edilen, sorulan şeylerin başında “yapılan iş” gelir. Dolayısıyla mesleklerin, insanların kimliklerinin önemli belirleyicilerinden birisi olduğu söylenebilir.

• “İnsanların sosyal, kültürel, politik hayata katılımının ölçeği” şeklinde tarif edilen sosyoekonomik statünün temel belirleyicilerinden biri meslektir.

• Günümüzde sosyal yaşam içinde kimlik, itibar, gelir, hayat tarzı gibi olguların kaynağının meslek olduğu düşünülmektedir. Gelişmiş toplumlarda, insan hayatındaki olayların önemli belirleyicisi meslek seçimi ve mesleki kararlardır.

• Öte yandan modern eğitim sisteminin varlık nedeni kişileri meslek/uzmanlık sahibi yapmaktır. Eğitim sistemi, bireyleri meslek seçimi için zorlar ve sahip olacağı mesleği belirler.

• Mesleklerin sosyal yaşam içerisindeki bu konumuna rağmen ülkemizde henüz yeterince araştırıldığını söylemek güç görünüyor. TÜİK, Çalışma Bakanlığı ve SGK gibi ilgili kurumlar tarafından ulusal çapta toplanan pek çok veride mesleklerle ilgili tutarlı ve süreğen verileri bulabilmek mümkün değildir.

• Bu araştırma Türkiye’de ulusal çapta mesleklerin sosyal konumları ile ilgili ilk araştırma olma özelliğine sahiptir.

Meslek ve Yaşam Tarzı

«Sosyal itibar toplumda herkesin ulaşmayı arzuladığı belirli bir yaşama tarzına göre ifade edilmektedir» (Max Weber)

• Sosyal tabakalaşma sistemi içinde bir sosyal sınıf belirleyicisi olarak önemli bir faktör olan yaşama tarzı, bir bakıma diğer sosyal sınıf faktörlerinin etkileşimlerinin düğümlendiği bir kriter sayılabilir.

• Meslek sağladığı gelir bakımından yaşama tarzının nicel yönünü etkiler

• Daha üst meslekler için gereken eğitim ile birlikte zevklerde, ilgilerde, hedeflerde, görgüde ve konuşmada değişiklikler meydana gelir. Böylece meslek ile yaşam tarzının niteliksel yönü arasında yakın bir ilişki vardır.

• Mesleki faaliyet dolayısıyla sosyal çevre ve dolayısıyla yaşam tarzı değişir.

• Zihinsel faaliyete dayalı meslek mensuplarının, başka meslekten kesitlerle eşit tüketim standardına hatta bazen daha düşük tüketim standardına sahip olmalarına rağmen daha yüksek bir yaşam tarzına sahip oldukları görülmektedir.

Bu Araştırma Türkiye İstatistik Kurumu tarafından NUTS2 düzeyinde sağlanan Kır-Kent örneklemi kapsamında 32 ilde 2500 kişi ile yüz yüze görüşülerek yapılan anketlerden elde edilen verilere dayanmaktadır.

Mesleki İtibar Nedir?

Mesleki itibar insanlar tarafından mesleklerin sosyal konumlarının değerlendirilmesi anlamına gelmektedir.

 Beğlü Eke (Dikeçligil): «Meslek, fertlerin geçimini sağlayan, genel sosyal statülerini belirleyen ve kendine özgü kanunî ve ahlâkî kuralları olan göreli sürekli bir faaliyet tarzı olarak tanımlanabilir. Sosyal yapıda işbölümü içindeki yerine göre fonksiyonları belirlenen bu faaliyet tarzı yani meslek, fert ve toplum arasındaki önemli etkileşim bağlarından birini oluşturur.» (Eke, 1987, s. 377)

 Ogburn ve Nimkoff: “Meslek her ne kadar sınıf ile özdeş değilse de, yakından ilişkili olması nedeniyle şahsın sosyal durumunun bir indeksidir»

 Wilbert Moore: «endüstri toplumlarında hareketliliğin miktarının olduğu kadar, yaygınlık ve yoğunluğunun da hemen hemen tüm nedeninin -fırsat ve motivasyon dağılımından daha çok-mesleki yapıdaki değişmelerdir.»

 Fox ve Miller: «Hareketliliği etkileyip belirleyen temel faktör mesleki yapı ve ondaki değişmelerdir.»

 Bu çerçevede mesleklerin toplum nezdindeki itibarı toplumsal yap içinde bireyin yerini belirlemesinin yanı sıra iş piyasalarını, ekonomik yapıyı, eğitim ve istihdam sistemini yakından ilgilendirmektedir.