Gebelik öncesi ve sonrası, anne adayının vitamin değerleri bebeğin gelişimi için çok önemlidir. Folik asit, B grubu vitaminlerden biridir. Bebeğin protein üretimini, hücre çoğalmalarını ve kemik iliğinin görevini eksiksiz yerine getirmesini sağlar. Folik asit vücutta depolanan bir vitamin değildir. Gebe kalmayı düşünen ve gebeliğin ilk üç ayındaki kadınların günlük olarak alması gerekir.
Folik Asit Bebek İçin Neden Önemlidir?
*Folik asit, anne karnındaki bebeğin hücrelerinin bölünmesi ve büyümesinde ve oluşan DNA hasarlarının onarılmasında çok önemli bir yere sahiptir.
*Nöral tüp defekti dediğimiz; spina bifida (omurganın açık kalması), ensefalosel (beynin kafatası kemiğinin dışına çıkması), anensefali (beynin gelişmemesi) gibi beyin ve omurilik gelişim bozukluklarının %70 oranında azalması, annenin gebe kaldığı ve gebeliğinin ilk 3 ayındaki süreçte kanındaki folik asit seviyesinin yeterliliğine bağlıdır.
*Hamilelik sürecinde rahmin genişlemesi, plasenta oluşması, damarlarda dolaşan kan hacminin artması, bebeğin büyüme süreci, annenin daha çok folik aside ihtiyaç duymasına neden olur.
*Nöral tüp defektleri dışında dudak yarığı ve kalp-damar anomalileri de folik asit kullanımı ile azalmaktadır.
*Son yıllarda gebelikte folik asit kullanımının, doğacak bebekte otizm riskini azalttığına ilişkin çalışmalar bulunuyor. Norveç’te yapılan ve 100 bini aşkın anne adayını kapsayan bir çalışmada, folik asit kullanan anne adaylarının çocuklarında otizm riskinin, kullanmayanların yarısından az olduğu tespit edilmiştir.
Gebelik Öncesi Folik Asit Kullanımının Faydası Nedir?
Bebekte oluşabilecek anomali riskini azaltmak için, gebelikten en az 6 hafta önce folik asit alımına başlamak gerekiyor. Normal beslenen bir kadın günde 0.18-0.20 miligram folik asit alırken, gebe kalmayı düşünen bir kadının sağlıklı bebeği için gereken folik asit miktarı 0.66- 0.70 miligram arasındadır. Bu sayılardan da anlayacağımız gibi, gebelikte folik asit ihtiyacı büyük oranda artıyor.
Nöral tüp defektleri ve diğer anomalileri yok etmek için asıl önemli olan, gebe kalındığı sıradaki kan folik asit seviyesidir. Çünkü beyin ve omurilik gelişimi, gebeliğin erken döneminde, hatta ilk günlerinde yeterli olacak olan folik asit seviyesine göre şekillenecektir.
Gebe kalmayı planlayan her kadın, bir kadın doğum uzmanına gitmeli ve doktorunun kendisine uygun dozda derhal başlayacağı folik asidi gebeliği boyunca da düzenli kullanmalıdır.
Folik Asit Eksikliği Nasıl Belirti Verir?
Hafif derecede folik asit eksikliği toplumda oldukça yaygınken, daha ağır eksiklik durumlarına ise anemide (kansızlık) rastlanır. Folik asit ya da B12 vitamini eksikliği olanlar sonunda anemik hale gelirler.
Anemi belirtileri; uyuşukluk, yorgunluk, eforla birlikte oluşan nefes darlığı, deride ve mukozada solgunluktur. Folik asit eksikliğinde dil ağrılı ve kırmızıdır. Pürtükleri kaybolmuşçasına düzgündür. Folik asit eksikliği çoğu kez dış belirtiler sonucunda değil, kan testleri sonunda, kişide anemi olduğu anlaşılınca ortaya çıkar. Hafif eksikliklerde kişide depresyon görülebilir. Daha ağır eksikliklerde ise sinirler hasara uğrar, periferik nöropati oluşabilir.
Folik Asit Kullanımı Diyabetli Anneler İçin Önemi Nedir?
Şeker hastalığı (diyabet mellitus) olan annelerin bebeklerinde kalp-damar anomalileri görülme riski yüksektir. Eğer anne gebe kalmadan önce folik asit kullanımına başlarsa, bu riskin ortadan kalktığı bilinmektedir. Tip 1 diyabetli anne adayları için, gebelik öncesinde folik asit kullanımı sağlıklı bebek için şarttır.
Fazla Folik Asit Kullanmak Zararlı Mıdır?
Folik asit vücutta depolanmaz, fazlası idrarla atılır. Doktorunuzun önerdiği dozda kullanmanız hiçbir zarar doğurmayacaktır.
Sonuç olarak;
Gebe kalmayı düşünen her kadın, gebeliğinden 6 hafta öncesinde folik asit kullanmaya başlamalıdır. Gebeliği süresince de vücuduna bu desteği kesmemeli ve bedeninde oluşan yeniliklere uyumunu kolaylaştırmalıdır. Aksi takdirde, bebeğin beyin ve omurilik gelişiminde birçok bozukluklar oluşabilecek, bebeğin hücrelerinin bölünmesi ve büyümesinde aksaklıklar yaşanabilecektir. Aynı zamanda anne için de kansızlık problemi ortaya çıkabilecektir. Gebe kalındığı ilk andan itibaren kanda yeterli seviyede folik asit olması gerekir. Bu da, doktorunuzun önerdiği dozda folik asiti gebelik öncesi kullanmakla sağlanacaktır.
Sağlık sizinle olsun.
S
tj. Dr. Tuğba EREL
Tıp ve Sağlık Gündemi 