Bilimsel araştırmalara göre oyuncak çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişiminin önemli parçaları arasında.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, “Çocukların doğduktan sonra bazı şeyleri anlamlandırabilmeleri ve öğrenebilmeleri için dünya ile doğrudan deneyimlerinin olması gerektiğini söylüyor ve ekliyor: “İşte oyuncaklar bu deneyimlemeye yardımcı olur.”

Dr. Cüneydi, ntv.com.tr’ye yaptığı açıklamada, çocukların yaşlarına uygun oyuncak seçmede anne babalara yol gösterecek öneri ve uyarılarda bulundu, oyuncakların çocukların gelişimine verdikleri destek açısından dört gruba ayrıldığını söyledi:

Fiziksel ve kas gelişimine yardımcı olanlar: Kutular, bisiklet, puzzle, küpler, kürek ve el arabaları vb.

5 duyuyu açanlar: Su içinde oynanan oyuncaklar, kumda kullanılanlar, sabunlu sudan yapılan köpükler, oyun hamurları vb.

Hayal kurmaya ve sosyal gelişmeye yardımcı olanlar: Bebekler, giydirilip çıkarılan giysiler, araba, kamyon, kitaplar vb.

Yaratıcılığı teşvik edenler: Boyama kalemleri, diğer boyama gereçleri, kitaplar, kağıtlar, makaslar, kilden hamurlar vb.

Uzm. Dr. Cüneydi’nin dikkat çektiği noktalardan biri de çocuklara yaş gruplarına uygun oyuncakların verilmesi. Cüneydi, hangi yaşta, hangi oyuncağın uygun olduğunu şöyle anlattı:

0-6 ay: Bebeklerde ilk 2 ayda işitme, görmeye göre daha baskın oluyor. Bu nedenle hafif sesler çıkaran, yatağına asılan müzikli oyuncaklar, çıngıraklar, sesli müzikli kitaplar daha uygun. Ancak bu oyuncaklarda bebeğin ağzına kaçabilecek ufak parçalarının olmamasına çok dikkat edilmeli, yüksek ses çıkaran oyuncaklardan kaçınılmalı. 2 aydan sonra ise görme duyusu da geliştiğinden parlak ve zıt renkleri bir arada bulunduran nesneler ilgilerini çeker. Sallayabileceği objeler, pelüş olmamak kaydıyla yumuşak oyuncaklar, kırılmayan aynalardan kendi yüzünü görmesi gibi aktiviteler ilgisini çekecektir.

7-12 ay: Altı aydan büyük bebekler daha hareketlidir. Yuvarlanabilir, dönebilir, 7 ay civarı oturabilir, 9 ay civarı emekleyebilir, 1 yaşa doğru ayaklanabilirler. Bu yaş gurubun oyuncakları şöyle sıralanabilir: Oyuncak bebekler, plastik veya tahta tekerleği olan araba, vagonlar, suda oynanan oyuncaklar. Kule yapmak için yumuşak plastik veya tahta küpler; atıp tutmak için plastik toplar, üzerinde yuvarlanacak geniş yataklar, büyük parçalı puzzle.

 1 yaş üzeri: 1 yaş üzere çocukların çoğu yürür artık. Hatta birçoğu tırmanabilir, merdiven çıkmayı deneyimleyebilir. Hikaye anlatılmasından hoşlanır, ilk kelimelerini söylemeye ve bundan dolayı da artık diğer çocuklarla iletişim kurmaya başlarlar. Bu yaş grubu yürümede, tırmanmada tam dengeyi bulamadıkları için erişkinlerin yardımını da isterler, korunup kollanmak hoşlarına gider. Bu yaş grubuna hitap eden şarkılar, çizimler, daha gerçekçi fotoğraflar, zehirli olmayan boyama kalemleri, pastel boyalar, büyük kağıtlar, yıkanabilir dövmeler, oyuncak telefonlar, tahtadan yapılmış taşıtlar, oyuncak bebek arabaları, içi doldurulmuş bebekler veya plastik hayvanlar, gerçeğe daha yakın plastik veya tahta taşıtlar, kule veya benzeri aktiviteler için küçük karton kutular, tahta küpler, vücut parçalarını gösteren puzzle, kaydırabileceği, kaldırabileceği, yuvarlayabileceği, çevirebileceği oyuncaklar, büyük, küçük toplar.

2 yaş grubu: Bu yaş gurubu çocuklar artık lisana daha hakim olmaya başlarlar. Tehlike farkındalığı başlar ama maalesef tehlikeli yüksekten atlayışlar, zıplamalar, tırmanmalar, kollarıyla asılı kalmalar sevdikleri ve deneyimlemek istedikleri fiziksel aktivitelerdendir. Parmak ve el kontrolleri başlar onun için küçük obje yaratmaktan hoşlanırlar. 4-12 parçalı puzzle, renk, koku ve şekil büyüklüğüne göre dizilebilecek objeler, parçalanıp bir araya getirilebilen oyuncaklar, masal kahramanlarının figürleri, büyük toka, çıtçıt, kopça gibi nesnelerle erişkin eşliğinde deneyimler kazanabilir.

Duvar-kule benzeri yapılar yapabilmek için küpler, kutular, bir şeyleri taşımak için ittirilen arabalar, el arabaları, çocuk boyutuna uygun mobilyalar (mutfak, sandalye, oyuncak yemek takımları), çıkarılıp giydirilen elbiseler, güvenli olmak koşuluyla aksesuarları olan bebekler, kum ve suda oynamak için oyuncaklar. Boyama kalemleri, parmak boyalar, boyama kitapları, çocukların kullanabileceği makaslar, kara tahtalar, ritm enstrümanları, renkli ev aletleri, içine girip oynayabileceği çadırlar, detaylı resimli kitaplar, CD ve DVD oynatıcılar, ses kaydı yapan aletler, büyük kas gruplarını kullanabileceği oyun grupları, tüneller, vurabileceği kum torbaları, altına yumuşak zeminler yerleştirilen, tırmanabileceği ve binebileceği aletler. 3 tekerlekli bisiklete 3 yaşına kadar binemezler.

3-6 yaş grubu: Yuva ve anaokulu çocuklarının daha küçüklere göre dikkatleri daha fazla olduğundan tipik olarak artık daha fazla konuşmaya ve daha fazla soru sormaya başlarlar. Fiziksel yeteneklerini deneyimlemek, diğer çocuklarla oynamak isterler ama kaybetmeye tahammül edemezler. Oyuncakları dönüşümlü paylaşma artık bu dönemde başlar. Bu yaş grubu artık bir şeyler toplamaya ve biriktirmeye başlar. Bazı koleksiyon oyuncakları ve objeleri biriktirmek ve onlara sahip olmak çocuklara kendilerini özel hissettirir.

12-20 parçalı puzzlelar, lego gibi birleştirilerek yapılan maketler, sökülüp takılan, taşımaya yardım eden araçlar, inşa etmeye yarayan küpler, müzik enstrümanları (perküsyon aletleri, ksilofon, marakas gibi aletler) daha büyük kara tahtalar ve daha fazla boya içeren setler. Trambolin yine bu yaş gurubunun sevdiği ama ebeveyn eşliğinde yapılması gereken bir aktivitedir. Bu yaş gurubu biraz bilgisayar kullanmaya başlayabilir.

Oyuncak seçiminde güvenlik de çok önemli. Dr. Cüneydi’nin önerisi ise; “3 yaş altı gurubun küçük parçalı oyuncaklarla oynaması sakıncalı. Su içinde oynanan ve trambolin gibi aktivitelerde de ebeveynlerin eşlik etmesi şart. Çocukların sadece kapalı alanda değil, açık havada da oynayarak, koşarak, zıplayarak aktivite yapması ancak yine bir yetişkinin eşlik etmesi gerekir” şeklinde.