Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve Covid-19 adı verilen hastalığa yol açan koronavirüs (corona virüsü), Antarktika hariç tüm kıtalara ve 120’den fazla ülkeye yayıldı.

11 Mart’ta Sağlık Bakanı Fahrettin Koca Türkiye’deki ilk koronavirüs vakasının görüldüğünü ve virüs şüphesi olan bir kişinin test sonucunun pozitif çıktığını açıkladı. İki gün sonra bu sayı beşe yükseldi, 17 Mart itibarıyla da Türkiye’de 48 vakanın bulunduğu duyuruldu.

Birleşmiş Milletler’e bağlı Dünya Sağlık Örgütü de koronavirüsü “pandemi” (salgın) olarak sınıflandırdı.

17 Mart Salı günü itibarıyla dünya çapında koronavirüs görülenlerin sayısı 182 bini aştı, virüs sonucu hayatını kaybedenlerin sayısı 7 binin üzerinde.

Hastalığın yayılışı bir çok ülkede dezenfektan ve maske sıkıntısına, yiyecek stoklarına yönelmeye yol açtı.

İlk kez Aralık ayında görüldü

İlk kez Aralık ayında görülen ve “2019-nCoV” olarak adlandırılan virüs, Koronavirüs ya da Corona Virüsü adıyla biliniyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 11 Şubat’ta koronavirüs kaynaklı hastalığa Covid-19 adını verdi.

WHO Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, Covid-19’un “korona”nın co’su, “virüs”ün vi’si ve hastalık kelimesinin İngilizcesi “disease” sözcüğünün d’sinden türetildiğini söyledi.

Virüse yakalananlarda hangi belirtilere rastlanıyor?

Virüse yakalananlarda önce yüksek ateş başlıyor. Ardından kuru öksürük şikayetleri gözleniyor. Bir haftanın sonunda ise nefes darlığı sorunları ortaya çıkıyor.

Çin’de bazı hastaların hastanede uzun süreli tedavi altına alınması gerekmişti.

Ancak şu an eldeki bilgiler sadece hastaneye kaldırılan ağır hastaların yaşadıklarıyla sınırlı. Virüse yakalanıp daha hafif bir şekide atlatan olup olmadığı konusunda detaylı bir bilgi henüz yok.

Koronavirüs orta derece soğuk algınlığından, ölüme varacak semptomlara yol açabiliyor.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) “uluslararası kamu sağlığı acil durumu” ilan etti.

Virüsün özellikleri neler?

Hastalardan alınan örneklerin laboratuvarlarda test edilmesi sonucu Çinli yetkililer ve WHO, enfeksiyonun Koronavirüs (Corona Virus) olduğu sonucuna vardı.

Hastalığın, Çin’in 11 milyon nüfuslu kenti Vuhan’daki Huanan deniz ürünleri pazarından kaynaklandığı tahmin ediliyor.

Koronavirüs, büyük bir virüs ailesinin bir alt türü. Ancak yeni virüs dahil sadece yedi tanesi insanlara bulaşabiliyor.

WHO’ya göre yeni virüsün “kuluçka dönemi”, yani enfeksiyonun kapıldığı andan belirtilerin görüldüğü zamana kadar olan dönem yaklaşık 14 gün.

Ama bazı araştırmacılar bu sürenin 24 güne kadar çıkabileceğini söylüyor.

Çinli bilim insanları, bazı kişilerin belirtiler görülmeden de enfeksiyonu yaydıkları uyarısında bulunuyor.

Koronavirüs aşısı bulundu mu?

Koronavirüse karşı aşı geliştirme çalışmaları devam ediyor. Bazı aşıların hayvanlar üzerinde denenme aşamasında olduğu belirtiliyor.

İnsanlarda kullanılabilecek bir aşının en iyi ihtimalle gelecek yılın ortalarını bulması bekleniyor.

Hayvanlar üzerinde denenen aşılar olumlu sonuç verirse önümüzdeki aylarda insanlar üzerinde deneme aşamasına geçilebilir.

İnsanlarda da olumlu sonuç vermesi halinde kitlesel üretime geçilmesinin epey zaman alacağı ifade ediliyor.

Tedavisi var mı?

Şimdilik tedavilerde temel prensipler uygulanıyor. Hastanın bağışıklık sistemi virüsle mücadelesini yenene kadar vücut fonksiyonlarının işler halde tutulması, nefes desteği sağlanıyor.

Bilim insanları virüse karşı aşı geliştirme çalışmalarına da devam ediyor. Yıl sonuna kadar aşının insanlar üzerinde denenmesi planlanıyor.

Hastaneler de virüs önleyici bir takım ilaçları test ediyor.

Nasıl korunabilirsiniz?

WHO virüsten korunmak için şu tavsiyelerde bulunuyor:

• Ellerinizi yıkayın – sabun veya el temizlik jelleri virüsü öldürebilir
• Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu mendille kapatın ve sonrasında virüsün yayılmasına engel olmak için ellerinizi yıkayın
• Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının – elleriniz virüsün değdiği bir yere dokunursa virüs vücudunuza bulaşabilir
• Öksüren, hapşıran veya ateşi yüksek kişilerden uzak durun – 1 metre uzak durmak havaya bulaşabilecek virüsten korunmanızı sağlar

Ne kadar ölümcül?

WHO’nun 44 bin hastaya dayandırdığı araştırma verilere göre virüsün bulaştığı kişilerin:

• %81’i hafif atlatıyor
• %14’ü ciddi geçiriyor
• %5’i ağır hastalanıyor

Covid-19’dan ölenlerin oranı ise %1 ila %2 arasında. Hastalığın 9 yaşın altındaki çocuklarda pek görülmediği 80 yaş üzerinde ve solunum yolları hastalıkları olanlarda ise ölümcüllük oranının çok yükseldiği anlaşılıyor.

Ama bildirilen rakamların hepsi güvenilir değil.

Her yıl yaklaşık bir milyar kişi sıradan soğuk algınlığı yaşıyor ve bu hastalıktan ölenlerin sayısı 290 bin ila 650 bin arasında değişiyor. Grip vakalarının ciddiyeti her yıl değişiyor.

SARS salgınında ölüm oranı Koronavirüs’e göre çok daha yüksekti ve hastalığa yakalananların yüzde 9’u hayatlarını kaybetmişti.

Ancak koronavirüsün bulaşmasıyla başlayan hastalık sürecinin görece uzun olduğu ve ölü sayısının ilerleyen günlerde artabileceği uyarıları da yapılıyor.

Henüz salgının boyutları da tam olarak bilinmediği için bu yeni virüsün yol açabileceği ölümlere dair bir tahmin yürütmek zorlaşıyor.

Hangi hayvandan kaynaklanıyor?

Koronavirüsler, önce hayvandan insana bulaşıyor. Ancak virüsleri kitlesel bir salgın tehdidi haline getiren, mutasyona uğrayıp insandan insana bulaşmaya başlamaları.

2019-nCoV virüsünün ilk olarak Vuhan’daki Huanan balık pazarında ortaya çıkmış olabileceği üzerinde duruluyor.

Bazı deniz canlıları Koronavirüs taşıyor olabilseler de, pazarda tavuk, yarasa, tavşan, yılan gibi başka hayvanlar da bulunuyor ve bunlardan birinin virüsün kaynağı olması çok daha mümkün görünüyor.

Virüsün kaynaklandığı belirlendiğinde, sorunla baş etmek çok daha kolay olacak.

2003 yılında 800’e yakın kişinin hayatını kaybetmesine neden olan SARS virüsünün yarasalardan yayıldığı düşünülüyordu.

İnsandan insana nasıl bulaşıyor?

Başta virüsün sadece hayvandan insana bulaşabildiği açıklanmıştı. Ancak daha sonra virüsün, insandan insana da bulaştığı anlaşıldı.

SARS, insandan insana çok kolay bulaşabiliyordu. Virüse yakalanmış bir kişinin kalabalık bir ortamda öksürmesi dahi SARS’ın yayılması için yeterli olabiliyordu.

MERS ise insandan insana daha zor bulaşan bir koronavirüstü.

Yeni virüs ise solunum yollarını etkiliyor. O nedenle öksürük ve temas yoluyla bulaşıyor olması yüksek bir ihtimal olarak görülüyor.

Çin, virüse yakalananların belirti göstermeye başlamadan hastalığı bulaştırabildiğini açıklamıştı.

Ne kadar hızlı yayılıyor?

Her geçen gün dünyanın farklı ülkelerinden binlerce yeni vaka bildiriliyor.

Ama uzmanlar, asıl rakamların bildirilenden 10 kat fazla olabileceği uyarısını yapıyor.

Çin’den gelen son açıklamalar, bu ülkede yeni vakaların sayısının düşürüldüğüne ve yeni vakaların artık diğer ülkelerde daha hızlı ortaya çıktığına işaret ediyor.

Virüs mutasyona uğrayabilir mi?

Evet virüsün mutasyon geçirmesi olasılıklar dahilinde. Ancak bunun salgın açısından ne anlama geleceğini söylemek zor.

Mutasyon sonucu insandan insana bulaşma ihtimali artabilir ya da virüse yakalananların yaşadığı semptomlar ağırlaşabilir.

Dünya Sağlık Örgütü ve diğer sağlık uzmanlarının yakından takip edeceği bir konu da ilerleyen günlerde ve haftalarda virüsün mutasyon geçirip geçirmediği olacak.

Son 10 gün içerisinde virüsün insandan insana bulaşma hızının arttığı belirtildi. Bu durumun bir mutasyon sonucu olup olmadığı ise bilinmiyor.

Salgın nasıl durdurulabilir?

Aşının geliştirilmesi ise en az bir yılı bulabilir. Eldeki tek seçenek, virüse yakalanmış kişileri tespit edip karantinaya almak.

Hastalarla temas halinde olan kişilerin izlenmesi ve sağlık durumlarının kontrol altında tutulması da uygulanan yöntemler arasında.

Salgını önlemek için seyahat sınırlamaları seçeneği de yürürlüğe konmuş durumda.

Çinli yetkililer yeni virüsün genetik kodunu hızla açığa çıkardı. Bu bilgi, virüsün nereden geldiğini, yayıldıkça ne gibi değişimlere uğradığını ve insanların korunması için ne gibi adımlar atması gerektiğini anlamaya yardımcı oldu.

San Diego’daki Inovio adlı laboratuvarda çalışan bilim insanları yeni virüse karşı aşı geliştirebilmek için yeni tür bir DNA teknolojisi kullanıyor. Şimdilik adı “INO-4800”. İnsanlar üzerinde deneme planlarına yaz başında başlayacaklar.

Inovio, insanlar üzerinde yapılacak denemelerin başarılı olması durumunda daha geniş çaplı denemeler yapılabileceğini, “yıl sonuna kadar Çin’deki salgında kullanılabileceğini” söylüyor.

O zamana kadar salgının sona erip ermeyeceğini tahmin etmek imkânsız. Ama Inovio’nun zamanlaması planlar doğrultusunda ilerlerse şirket, yeni aşının bir salgın durumunda en hızlı geliştirilmiş aşı olacağını söylüyor.

Türkiye’deki vakalar

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 11 Mart Çarşamba gününün ilk saatlerinde yaptığı açıklamayla, Türkiye’deki ilk koronavirüs vakasını doğruladı.

Koca, o tarihten bu yana düzenli açıklamalarla Türkiye’deki tespit edilen vaka sayılarını kamuoyu ile paylaşıyor. 17 Mart Salı günü itibarıyla Türkiye’de tespit edilen koronavirüs vaka sayısı 48.

Hastalardan ikisinin solunum güçlüğü yaşadığı, genel sağlık durumlarının iyi olduğu aktarıldı.

Koca, 14 Mart günü umreden dönen bir kişide daha virüsün tespit edilmesiyle vaka sayısının 6’ya çıktığını duyurdu. 15 Mart Pazar günü de ilk tespitin yapıldığı kişinin yakın çevresinden 2 kişide daha koronavirüs tespit edildiğini, buna ek olarak Avrupa’dan gelen 7, Amerika’dan gelen 3 kişide daha testin pozitif çıktığını açıkladı. Böylece Toplam sayı 18′ yükseldi. 16 Mart’ta yapılan açıklamada ise vaka sayısı 48 olarak verildi.

Dün gece saatlerinde son rakamları vermek üere tekrar basın toplantısı yapan Koca: ”Koronavirüsten ilk hastamı kaybettim. Hasta 89 yaşında erkek hastaydı.” dedi ve toplam vaka sayısının 98’e yükseldiğini ifade etti.

Koca daha önce yaptığı açıklamada, koronavirüs için alınan tedbirler kapsamında, yurt dışından son 14 gün içinde Türkiye’ye dönenlerin, ilk 14 günlerini evlerinde geçirmeleri gerektiğini söylemişti.

Koca, özellikle 60 yaş üstü bireylerin zorunlu olmadıkça dışarı çıkmamaları uyarısında bulunuyor.

Koronavirüsle mücadeleden olumlu haberler de geliyor: İlaçlar, antikorlar, aşı çalışmaları

Hastane vaka yetersizliği nedeniyle kapatıldı

Çin vakalarda yaşanan düşüş ve yeterli sayıda yeni vaka gelmemesi nedeniyle koronavirüs için kurulan sonuncu hastaneyi kapattı.

Avustralya’da heyecan verici gelişme

Avustralyalı bilim insanları koronavirüs için tedaviyi bulduklarını ileri sürüyor. Queensland’deki Klinik Araştırma Merkezi uzmanları bulunan ilacın hali hazırda bazı hastalarda denendiğini ve bu kişilerin durumunun düzeldiğini belirtiyor.

Araştırma Merkezi Direktörü Profesör David Paterson yaptığı açıklamada sıtma ve HIV tedavisinde kullanılan iki ilaçtaki etken maddelerin kombinasyonunun koronavirüsü laboratuvar tüplerinde de etkisiz hale getirdiğini belirtti.

Hintli doktorlar anti-viral kokteyl ile Covid-19’u yendiklerini duyurdu

Hindistan’ın Rajastan bölgesinde doktorlar turistik olarak ziyaret için gelmiş ancak testleri pozitif çıkan bir İtalyan çifte uyguladıkları ‘anti-viral kokteylin’ işe yaradığını duyurdu. Kullanılan etken maddeler arasında Lopinavir, Retonovir, Oseltamivir ve Klorokine bulunuyor.

Domuz gribi, sıtma ve HIV anti-viral ilaçlarla tedavinin başarıya ulaştığını anlatan Rajistan SMS Devlet Hastanesi Başkanı Dr. Sudhir Bhandari üstelik erkek vakanın kritik seviyede kronik akciğer hastası olduğunu ve buna rağmen kurtulduğunu aktardı.

Sıtma ilacının Covid-19 tedavisindeki etkisi hakkında önemli bir çalışma yayınlandı

Antiviral sıtma ilacı olan Klorokine’nin Covid-19’u tedavi edebildiği konusunda yeni bir bilimsel çalışma dünyadaki bilim insanları tarafından incelenmesi için cuma günü yayınlandı. Çalışmanın altında Stanford Profesörü Thomas R.Broker ve Columbia Üniversitesi Doktoru James M.Todaro’nun imzası bulunuyor ve Klorokine’nin koronavirüsü etkili şekilde tedavi ettiği belirtiliyor.

Hollanda ilk antikorları üretmeyi başardı

Rotterdam’daki Erasmus Medikal Merkezi ve Utrecht’teki tıp üniversitesinde çalışan Hollandalı bilim insanları koronavirüse karşı özel antikor geliştirmeyi başaran ilk kişiler oldu.

Buluş Covid-19’a özel anti-viral bir ilaç üretilmesini ve insanların kendi kendilerini test etmelerini sağlayabilir.

103 yaşındaki Çinli kadın virüsten kurtuldu

Salgının başlangıç yeri olan Çin’in Vuhan şehrinde Covid-19 pozitif olan 103 yaşındaki bir kadın gördüğü 6 günlük tedaviden sonra tamamen iyileşti.

Birkaç saat içinde sonuç veren ve otomobilden çıkmadan yapılabilen test geliştirildi

ABD’nin Cleveland eyaletindeki bir klinik birkaç saat içerisinde sonuçlanan Covid-19 testi geliştirdi. Klinik ayrıca kliniğe test için gelen kişilerin araçlarından çıkmadan testi uygulayıp bekleyebilmelerini sağlayan bir sistem uygulamaya sokarak diğer kliniklere de benzer yöntemi önerdi.

Koronavirüs salgınından dolayı her gün gündeme arka arkaya çok sayıda iç karartıcı olumsuz haber düşüyor. Bunun gerek insan ve toplum sağlığına gerek finansal piyasalara son derece olumsuz etkisi olduğu düşünülüyor.

İşte koronavirüs yani Covid-19 salgını ile ilgili umut verici ve olumlu gelişmeler:

Güney Kore’deki yeni vaka sayısında düşüş yaşandı

Güney Kore’deki yeni vaka sayısı bir hafta önce günde 500 kişi seviyesinde artarken son 4 gündür bu sayı 50-60 civarlarında.

Uzmanlar: İtalya’nın durumu farklı

Şu anda Çin dışında en fazla ölüm gerçekleşen ülke İtalya ve ölüm oranı da yüzde 5 ile diğer tüm ülkelere göre daha fazla. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre küresel ortalama ise yüzde 3,4. Bazı uzmanlar İtalya’daki ölüm oranlarının yüksekliğini Avrupa’nın en yaşlı nüfusuna sahip ülke olmasından ileri geldiğini düşünüyor.

Ülke nüfusunun yüzde 23’ü 65 yaş ve üstü. İtalyan nüfus medyan ortalaması da 47,3. Örneğin bu ortalama ABD’de 38,3. İtalya’da yaşanan ölümlerin çoğunun 80’li ve 90’lı yaşlardaki kişiler olduğu rapor ediliyor.

İsrail aşıya çok yakın

İsrailli bilim insanlarının önümüzdeki günlerde bir aşı geliştirildiğine ilişkin açıklama yapması oldukça olası kabul ediliyor zira bu konuda en başından beri en hızlı sonuçları alan ve en çok yatırım yapan ülkelerden biri İsrail oldu.

Ülkede Başbakanlığa bağlı çalışan Biyolojik Araştırma Enstitüsü’nden son günlerde arka arkaya önemli gelişmeler yaşandığına ilişkin haberler geldi. Bunların arasında virüsün biyolojik mekanizmasının çözüldüğü, virüs teşhisinin konulması için daha iyi test kitlerinin geliştirildiği ve etkili antikorlar üzerinde önemli mesafe kat edildiği haberleri bulunuyor.

Kanadalı bilim insanları virüsü ilerlemiş safhada izole etmeyi başardı

Kanadalı ilaç şirketi Medicago’da çalışan bilim insanları koronavirüsün ilerlemiş haline ait kopyaları izole ederek daha iyi testler, daha doğru teşhisler ve tedaviler geliştirilmesine önemli katkı sağlayacak ilerlemeler kaydetti.

Ayrıca aşı geliştirirken yumurta yerine bitkisel yöntem kullanan Medicago firması bu yöntemin ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) onayı alması ve hayvan testlerinin atlanması halinde Covid-19 için gerekli olan aşıyı kasım ayında hazır edebileceklerini ve ayda 1 milyon aşı üretebileceklerini duyurdu.

Bir aşı da ABD-Singapur ortaklığı ile geliştiriyor

ABD’nin San Diego şehrinde bulunan bir biyoteknoloji firması Ulusal Singapur Duke Üniversitesi uzmanları ile bir aşı geliştirmek için işbirliği yaptığını ve sonuçların umut verici olduğunu duyurdu. Buna göre virüsün daha az zararlı bir versiyona mutasyon geçirmesini sağlayan bir protein keşfedildi. Virüsün bu şekilde zayıflatılmış hali ile daha hızlı bir aşı geliştirilmesi söz konusu.

Trump’ın para teklif ettiği Alman laboratuvar da son sürat çalışıyor

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen, Alman biyoteknoloji şirketi CureVac’a AB tarafından 80 milyon euro fon verildiğini ve sonbahara kadar koronavirüs için aşı geliştirebileceğini söyledi.

Şirketin çalışmalarının umut verdiğini belirten Von der Leyen, CureVac’ın diğer yerlere göre daha hızlı hareket ettiğini duyurdu.