Tıp ve Sağlık Gündemİ

Menenjit aşısı, doğru dozlarda uygulandığında %95 ile %100 arasında değişen koruma oranıyla hayat kurtarıcı bir önlem olarak öne çıkıyor. Beyin ve omuriliği kapsayan zarların iltihaplanmasına karşı koruma sağlayan bu aşı, özellikle 5 yaş altındaki çocuklarda daha sık görülen menenjit hastalığına karşı etkili bir savunma mekanizması oluşturuyor.

Genellikle 2-3 aylık bebeklerde başlayan ve 12-15 ay arasında ikinci dozu uygulanan menenjit aşısı, dört farklı bakteri türüne (A, B, C ve Y) karşı koruma sağlıyor. Aşı takviminde yer almayan özel bir aşı olması ve ücretli uygulanması nedeniyle, ailelerin bu konuda doğru bilgiye sahip olması büyük önem taşıyor.

Bu kapsamlı rehberde, menenjit aşısının türlerinden uygulama zamanlarına, yan etkilerinden güncel fiyatlarına kadar merak ettiğiniz tüm konuları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Menenjit Aşısı Nedir ve Neden Önemlidir?

Bakteriyel veya viral enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkan menenjit, modern tıpta aşılama ile önlenebilen ciddi bir hastalıktır. Menenjit aşısı, bu tehlikeli enfeksiyona karşı vücudun bağışıklık kazanmasını sağlayan önemli bir koruyucu tedbirdir.

Menenjit hastalığının kısa tanımı

Menenjit, beyin ve omuriliği çevreleyen koruyucu zarların (meninks) iltihaplanmasıdır. Bu tehlikeli enfeksiyon tedavi edilmediğinde, beyin hasarı, işitme kaybı ve hatta ölüme yol açabilir. Hastalık özellikle 5 yaş altındaki çocuklarda, gençlerde ve bağışıklık sistemi zayıf bireylerde daha sık görülür. Ayrıca kalabalık ortamlarda, askeri kamplarda, pazar yerlerinde ve dini etkinliklerde bulaşma riski artmaktadır.

Menenjite neden olan başlıca bakteriler arasında Neisseria meningitidis (meningokok), Streptococcus pneumoniae (pnömokok) ve Haemophilus influenzae tip B (Hib) bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, meningokok menenjiti en çok koruyucu antikorların henüz oluşmadığı 3-12 ay arasındaki bebeklerde görülür.

Aşının temel amacı ve koruyuculuğu

Menenjit aşısının temel amacı, bu tehlikeli enfeksiyona karşı koruma sağlamak ve hastalığın yayılmasını önlemektir. Aşılar, vücudun bu enfeksiyonlarla savaşmak için bağışıklık kazanmasını sağlar. Menenjit aşısının koruyuculuk oranı, önerilen dozlarda uygulandığında %95 ile %100 arasındadır.

Türkiye’de ulusal aşı programı kapsamında pnömokok ve Hib aşıları ücretsiz olarak uygulanmaktadır. Ancak, meningokok aşıları (ACWY ve B tipi) özel olarak uygulanmakta ve ulusal aşı takviminde yer almamaktadır. Bu aşılar bebeklerin 2. ayından itibaren uygulanabilmektedir.

2025’te menenjit aşısı neden daha kritik hale geldi?

Son zamanlarda Türkiye’nin çeşitli illerinde meningokok menenjit vakalarında artış yaşanmaktadır. Bu durum, menenjit aşısının önemini daha da artırmaktadır. Bununla birlikte, meningokok aşısı 2025 yılında güncellenen Ulusal Aşı Takvimi’nde hala yer almamaktadır.

Prof. Dr. Mehmet Ceyhan’a göre, meningokok aşısının aşı programına dahil edilmemesi tamamen ekonomik nedenlerle ilgilidir. Aşı eczanelerden satın alınabilmektedir, ancak tek dozu yaklaşık 3 bin TL civarında olduğu için oldukça pahalıdır. Bu nedenle, uzmanlar menenjit aşısının ulusal aşı programına dahil edilmesini talep etmektedir.

Türk Tabipleri Birliği’nden Dr. Emrah Kırımlı, “Devletin bu aşıları toplu olarak çok daha ucuza alabildiğini” ve “önlenebilir ölümleri durdurmak için menenjit aşılarını aşı programına almanın gerekli olduğunu” vurgulamaktadır. Meningokok aşılaması yapılması durumunda, hastalığın yüzde 90-100 arasında önlenebileceği belirtilmektedir.

Menenjit Aşısı Türleri ve Uygulama Şekilleri

Günümüzde farklı tipte menenjit aşıları bulunmakta ve her biri belirli bakterilere karşı koruma sağlamaktadır. Türkiye’de kullanılan menenjit aşılarının özellikleri ve uygulama şekilleri, doğru koruma için hayati önem taşır.

Konjuge ve polisakkarit aşılar arasındaki fark

Menenjit aşıları yapılarına göre iki ana gruba ayrılır. Polisakkarit aşılar, bakterilerin kapsül polisakkaritlerinin saflaştırılmasıyla oluşturulur. Konjuge aşılar ise, kapsül polisakkaritlerinin çeşitli proteinlere bağlanması sonucu elde edilir. Aralarındaki en önemli fark, konjuge aşıların 2 yaş altındaki çocuklarda etkili olması, polisakkarit aşıların ise bu yaş grubunda etkisinin olmamasıdır.

Bununla birlikte, konjuge aşılar daha uzun süreli koruma sağlar. Polisakkarit aşılar yaklaşık 3 yıl boyunca %85 koruyuculuk sunarken, konjuge aşılarda koruyuculuğun 10 yıldan uzun sürmesi beklenir. Ayrıca konjuge aşılar bakteriyel taşıyıcılığı da önleyebilmektedir.

Hib ve pnömokok aşılarının kapsamı

Menenjit etkeni olan bakteriler arasında yer alan Hemophilus İnfluenza Tip B ve Streptococcus pneumoniae’ya karşı geliştirilen aşılar, Türkiye’nin rutin aşı programında yer almaktadır. Hib aşısı 2006’dan, Pnömokok aşısı ise 2008’den beri ulusal aşı takviminde bulunmaktadır.

Hib aşısı, çocuklara 2, 4 ve 6. aylarda üç doz olarak uygulanır ve 18. ayda rapel dozu yapılır. Pnömokok aşısı ise 2, 4 ve 12. aylarda uygulanır. Dolayısıyla, bu iki aşı ile önemli menenjit etkenlerine karşı bebeklik döneminden itibaren koruma sağlanmış olur.

Öte yandan, meningokok aşıları (A, C, W-135 ve Y serotiplerini içeren kuadrivalan aşılar) henüz Türkiye’de rutin çocukluk çağı aşılama programına alınmamıştır. Türkiye’de ruhsatlı olarak kullanılan başlıca meningokok aşıları:

• Menactra (Sanofi-Pasteur): A, C, W-135, Y serotiplerini içerir
• Menveo (GSK): A, C, W-135, Y serotiplerini içerir
• Nimenrix (Pfizer): A, C, W-135, Y serotiplerini içerir
• Bexsero (GSK): B serotipini içerir

Aşıların uygulama yöntemi: kas içi mi, cilt altı mı?

Menenjit aşılarının uygulanma şekli aşı türüne göre değişebilir. Genellikle aşılar kas içine (intramüsküler) enjeksiyon yoluyla uygulanır. Meningokok aşıları tipik olarak kas içine yapılır. Ancak bazı durumlarda cilt altına (subkutan) da uygulanabilir.

Bebeklerde aşı genellikle uyluk kasına yapılırken, daha büyük çocuklar ve yetişkinlerde kolun üst kısmındaki kaslara uygulanır. Uygulama, steril bir ortamda sağlık profesyoneli tarafından yapılır ve işlem sadece birkaç dakika sürer.

Menenjit Aşısı Kaç Doz Yapılır ve Ne Zaman Uygulanır?

Menenjit aşısı yönetimi, yaşa ve aşı türüne göre farklılık göstermektedir. Bu farklılıklar, aşının etkili koruma sağlaması için hayati önem taşır.

Yaşa göre doz planlaması

Menenjit aşıları, yaş gruplarına göre farklı doz programları ile uygulanmaktadır. Türkiye’de kullanılan dört temel meningokok aşısının yaşa göre uygulaması şu şekildedir:

Nimenrix (ACWY): 6 hafta-12 aylık bebeklerde 3 doz (6. hafta, 14. hafta ve 12. ay) uygulanır. 12 aylıktan büyük bireylerde tek doz yeterlidir.

Menactra (ACWY): 9-23 ay arasındaki bebeklerde 3 ay arayla 2 doz uygulanır. 2-55 yaş arası bireyler için tek doz yeterlidir.

Menveo (ACWY): 2-6 ay arasındaki bebeklerde 2 ay arayla 3 doz ve 2 yaşında 4. doz uygulanır. 2 yaş üstü çocuklarda ve erişkinlerde tek doz yeterlidir.

Bexsero (B): 2-5 ay arası bebeklerde 1 ay arayla 3 doz, 6-11 ay arası bebeklerde 2 doz, 12-23 ay arası çocuklarda 2 doz şeklinde uygulanır. Erişkinlerde 2 doz aşı yeterlidir.

Bununla birlikte, meningokok aşılarının yanında menenjite karşı koruyan Hib aşısı 2, 4, 6 ve 12-15 aylarda, pnömokok aşısı ise 2, 4 ve 12. aylarda yapılmaktadır.

Hatırlatma dozlarının önemi

Hatırlatma dozları (rapel), bağışıklık sisteminin koruyucu yanıtını güçlendirmek için büyük önem taşır. Bu dozlar, ilk aşılamadan sonra bağışıklığın zamanla azalmasını önler ve koruyucu etkiyi uzun süre devam ettirir.

Özellikle bebeklerde hatırlatma dozlarının zamanında yapılması, bağışıklık sisteminin tam olarak gelişmesini sağlar. Aşıların koruma oranı yaklaşık %95 olup, hatırlatma dozlarıyla bu oran daha da yükselir.

Menenjit aşısı ne zaman yapılır sorusuna yaş grubu bazlı yanıt

Menenjit aşıları genellikle bebeklik döneminde 2. aydan itibaren başlanabilir. Ancak, yaş grubuna göre ideal uygulama zamanı farklılık gösterir:

• Bebekler (0-12 ay): En yüksek risk grubunda olduğundan, 2. aydan itibaren meningokok aşıları başlanabilir.
• Çocuklar (1-10 yaş): Daha önce aşılanmamışsa tek doz ACWY ve B tipi aşı uygulanır.
• Ergenler (11-18 yaş): Risk grubunda olanlara ACWY aşısı önerilir.
• Yetişkinler: Risk faktörü taşıyanlara tek doz aşı yeterlidir.

Menenjit aşısının planlanması, kişinin yaşına, sağlık durumuna ve risk faktörlerine göre belirlenmelidir. Bu nedenle, aşı takvimi konusunda mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Yan Etkiler, Fiyatlar ve Aşıya Erişim

Menenjit aşısı koruyuculuğu yanında, olası yan etkileri ve erişim koşulları hakkında bilgi sahibi olmak, bilinçli kararlar verebilmek için şarttır. Ülkemizde bu aşıya nasıl ulaşabileceğinizi ve 2025 yılı fiyatlarını bu bölümde inceleyeceğiz.

menenjit aşısı yan etkileri: hafif ve ciddi reaksiyonlar

Menenjit aşısı genellikle güvenli kabul edilir ancak bazı yan etkiler görülebilir. Hafif yan etkiler arasında:

• Enjeksiyon bölgesinde şişlik, kızarıklık ve ağrı
• Hafif ateş ve halsizlik
• Kas ağrıları ve baş ağrısı
• Yorgunluk hissi
• İştah kaybı

Bu belirtiler genellikle 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer. Bununla birlikte, MenB veya MenABCWY aşılarında yan etkiler 3-5 gün sürebilir.

Nadir durumlarda daha ciddi yan etkiler de ortaya çıkabilir:

• Ciltte yaygın döküntü ve kaşıntı
• Yüzde ve boğazda şişme
• Nefes almada zorluk
• Şiddetli baş dönmesi veya bayılma

Özellikle nadir görülen Guillain-Barré sendromu gibi ciddi yan etkiler de bildirilmiştir. Bu sendrom, bağışıklık sisteminin sinir hücrelerine zarar vermesiyle ortaya çıkar ve kas güçsüzlüğüne neden olabilir.

menenjit aşısı fiyatı 2024 ve 2025 karşılaştırması

Menenjit aşısı SGK kapsamında olmadığı için ücretli olarak uygulanmaktadır. 2025 yılında aşı fiyatları 1.788,78 TL – 2.836,53 TL arasında değişmektedir. Geçtiğimiz dönemde gelen %23’lük zam sonrası fiyatlar giderek yükselmiştir.

Bexsero ve Nimenrix gibi aşıların fiyatları özellikle yeni bebek sahibi ailelerin bütçesini zorlamaktadır. Tüm eczanelerde menenjit aşısı fiyatları aynıdır.

Devlet hastanesi, özel klinik ve seyahat merkezlerinde erişim

Menenjit aşısına erişim çeşitli sağlık kuruluşları üzerinden mümkündür. Aşağıdaki merkezlerde menenjit aşısı yaptırabilirsiniz:

• Sağlık ocaklarında sadece riskli gruptaki kişilere ücret karşılığında uygulanır
• Devlet hastanelerinde ve özel kliniklerde ücretli olarak yapılır
• Türkiye’nin 43 noktasında bulunan Seyahat Sağlığı Merkezlerinde özellikle seyahat edecekler için uygulanır
• Hac ve Umre ziyaretçileri için özel menenjit aşı merkezleri bulunur

Ayrıca, İstanbul’da Hac/Umre menenjit aşı merkezlerinde hafta içi her gün mesai saatleri içinde aşı uygulaması yapılmaktadır. Ankara’da da benzer hizmetler sunulmaktadır.

Sonuç

Sonuç olarak, menenjit aşısı özellikle bebekler ve küçük çocuklar için hayati önem taşıyan bir koruyucu önlemdir. %95-100 arasındaki yüksek koruma oranı, bu aşının etkinliğini açıkça ortaya koymaktadır.

Farklı yaş grupları için özel olarak tasarlanmış doz programları ve çeşitli aşı türleri, her bireyin ihtiyacına uygun bir koruma planı oluşturulmasını sağlar. Bu nedenle, aile hekiminizle görüşerek size veya çocuğunuza en uygun aşı programını belirlemeniz önemlidir.

2025 yılında artan vaka sayıları ve yükselen fiyatlara rağmen, menenjit aşısı sağlığımız için vazgeçilmez bir yatırımdır. Aşının yan etkilerinin genellikle hafif ve geçici olması, sağladığı uzun vadeli koruma düşünüldüğünde, bu yatırımı değerli kılmaktadır.

Ayrıca, devlet hastaneleri, özel klinikler ve seyahat sağlığı merkezleri gibi çeşitli sağlık kuruluşlarında aşıya erişim imkanı bulunmaktadır. Menenjit aşısı konusunda doğru bilgiye sahip olmak ve zamanında harekete geçmek, sevdiklerimizi bu ciddi hastalıktan korumak için atacağımız en önemli adımdır.