2011 yaz aylarıydı. Memleketimi ziyaret ettiğim, özlem giderdiğim günlerden birinde, aralarında hekimlerin de olduğu eski dostlarımla sohbet ederken sohbet dönüp dolaşıp hekimlerin çalışma koşullarına geldi.
-Ahmet’in halini duydun mu?
-Ne var?
-Günde 200 tane hasta bakıyormuş, mecburide şu an.
-Dalga mı geçiyorsun?
-Ne dalgası yahu, senin haberin yok herhalde buralardaki durumdan.
-Böyle bir şey mümkün değil.
-Öyle bir mümkün ki…Gel seni götüreyim doktorum, gör halini arkadaşlarının…
LIBBY ZION NEDEN ÖLDÜ?
17 yaşında Libby Zion, 4 Mart 1984 tarihinde akşam üzeri grip benzeri belirtiler ile New York Hastanesi Acil Servisine aile hekimi Dr Raymond Sherman’ın önerisi üzerine getirildi. Zion, o sırada acilde bulunan asistan hekimlerden birinci sene dahiliye asistanı Dr Luise Weinstein ve ikinci sene dahiliye asistanı Dr Gregg Stone tarafından muayene edildikten sonra teşhisi konulamadı. Zion’un fizik muayenesinde kaslarda seyirmeler dikkati çekiyordu. Asistanlar , Zion’u hastaneye refere eden aile hekimi olan Dr Sherman’ı telefonla arayarak danıştılar, ve Meperidin (Demerol) ilacını vermeye karar verdiler. O sırada Dr Stone ve Dr Weinstein, düzinelerce hastadan sorumluydular. Meperidin enjeksiyonundan sonra bir daha Zion’u değerlendirmek için geri dönmediler. Dr Stone, yan binaya uyumak için gitmişti, bir süre sonra Zion’un durumu kötüleşince, kendisine haber verildi. Daha kıdemsiz olan Dr Weinstein, Zion’un ajitasyon belirtileri ile deliryum tablosuna doğru gittiğini düşünerek bir antipsikotik olan Haloperidol enjeksiyonunu uygun gördü. Sabaha karşı 6.30’da Zion’un ateşinin 42 derece olduğu tespit edildi ve Dr Weinstein yeniden hemşireler tarafından çağrıldı, ancak artık çok geçti. Zion kalp durması nedeniyle 17 yaşında hayata gözlerini yumdu [1]–[5]
Zion’un ölüm nedeninin araştırılması, bu konuda bir sonuca varılması, ve yasal süreçler yıllar sürdü. Sonradan anlaşıldı ki, Zion o sırada Fenelzin isimli (MAO İnhibitorü) bir antidepresan kullanmaktaydı, ve Zion’un kanında dolaşan bu ilaç, Zion’un kanında kokain bulunmasının ölüme neden olduğu gibi iddialar sonradan ortaya atılsa da, gerçek ölüm nedeninin asistan hekimlerin dikkatsizlik sonucu Zion’a Meperidin denilen opiod agonisti vermesi ile Serotonin Sendromu denilen ölümcül bir reaksiyonun ölümün gerçek nedeni olduğu konusunda fikir birliğine varıldı [6], [7].
Zion’un ailesi, seneler süren bir hukuk savaşına girdiler. New York Eyalet Mahkemesi, açılan kamu davası ilk ayağında, Sayısı 40’lara yaklaşan mahkeme celselerinin ardından, yüze yakın bilirkişi ifadesi ve kanıtların ışığında, 1987 Zion’u tedavi eden asistan hekimler olan Dr Stone ve Dr Weinstein’in malpraktis uygulama yaptıklarına ve yetersizliklerine dair 38 adet iddiadan suçlu buldu. Diğer taraftan Zion ailesi eyalet mahkemesinde devam eden davaya ek olarak hastane ve doktorlar aleyhinde bir dava daha açtılar. Bu davanın sonucunda 1995 yılında, mahkeme jürisi, Libby Zion’u tedavi eden doktorları ve onlara telefonla süpervizyon veren doktoru, suçlu buldu. Jüri aynı zamanda birinci sene asistanı olan Dr Weinstein’a o gece acil serviste 40 hastanın sorumluluğunu veren hastaneyi de suçlu buldu [8].
LIBBY ZION DAVASI’NIN SONUÇLARI
Yıllar süren ve Amerika Birleşik Devletleri tarihinde özel bir yere oturan davanın sonlanmasından bir süre sonra New York Eyaleti Sağlık Komisyoneri David Axelrod, asistanlık eğitimindeki sorunlara sistematik olarak yaklaşan bir dizi aktivizm içinde yer aldı. Konunun uzmanlarından oluşan bir komite kuruldu ve Albert Einstein Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Betrand Bell liderliğinde asistanlık eğitiminde süpervizyon ve eğitim standartları mercek altına alındı. Sonradan “Bell Komisyonu” olarak tarihe geçen bu uzman kadrosunun çalışmaları sonucunda, asistanların çalışma saatleri de dahil olmak üzere davanın nedenlerine yönelik biz dizi önlem ve uyarı paketi ilgili kuruluşlara duyuruldu.
1989 yılında, New York Eyaleti, Bell Komisyonunun tavsiyelerini uygulamaya koyarak, asistanhekimlerin bir haftada 80 saatten fazla çalışmalarına ve bir defada 24 saatten fazla çalışmalarına engel olan yasayı çıkardı. Buna ek olarak, süpervizyon veren uzman hekimlerin fiziksel olarak hastanede bulunmaları zorunlu kılındı. Bu yasa üzerine New York Eyaleti’ndeki hastaneler, yeni kurallara uymak için gerekli düzenlemeleri yapmak zorunda kaldılar. Bu kuralı uyarılara rağmen ihlal eden hastaneler gözetim altında alındı ya da kapatıldı [9], [10].
2003 yılı Temmuz ayında, ABD Mezuniyet Sonrası Uzmanlık Eğitim Akreditasyon Komitesi (ACGME), New York Eyalet yasalarını tüm ABD genelindeki asistanlık eğitim programlarında uygulamaya koyan düzenlemeleri yürürlüğü koydu. 2011 Yılı Temmuz ayından itibaren geçerli olmak üzere, ACGME kuralları daha da sıkılaştırarak, birinci sene asistanlarının 16 saatten fazla çalışmasına engel olan kuralı yürürlüğe koydu.
ÇIKARILAN DERSLER VE GÜNÜMÜZDE ABD’DE ASİSTAN HEKİM ÇALIŞMA ŞARTLARI
Libby Zion trajedisi ve sonuçlarından kuşkusuz çıkarılacak çok ders vardır. Bu derslerin önemli bir kısmının Amerikan sağlık sistemi tarafından çıkarılmış olması ve bunların 10 yıldan az bir sürede asistanlık eğitimi seviyesinde yürürlüğe konulması çok sevindiricidir, lakin tarihte insanlığın başına gelen trajedilerden pek azı bu kadar hızlı bir şekilde etraflıca işlenmiş ve hukuk tornasından geçirildikten sonra uygulama aşamasında kendini göstermiştir. Halen, ABD’deki herhangi bir asistanlık eğitim programında, asistanların haftada 80 saatten fazla, en az 24 saat boş geçirmeden 7 gün süreyle çalıştırılmalarına, 3 günde birden fazla sıklıkta nöbet tutmalarına izin verilmemektedir [11]. ABD’de tüm asistan hekimler düzenli olarak hastaneye giriş ve çıkış saatlerini kaydetmektedir ve bu kayıtlar ACGME tarafından incelenmektedir, bahsedilen kurallara uymayan eğitim programları uyarılmakta, gözetim altına alınmakta ya da kapatılmaktadır. Bu konu ACGME’nin aldığı tavır o kadar serttir ki, 2002 yılında Yale Üniversitesi Genel Cerrahi Programı kurallara uymadığı için gözetim altına alınmış, ardından 2004 yılında ABD’nin ilk ve en prestijli dahiliye eğitim programlarından sayılan Dr.William Osler’in kurduğu Johns Hopkins Üniversitesi Osler Genel Dahiliye Programı asistanları çok çalıştırdığı gerekçesiyle sertifikasyonu geçici olara iptal edilerek kapatılma tehditi ile karşı karşıya kalmıştır [12], [13] . ACGME kuruluşu, halen tüm branşlarda ABD genelinde tek akreditasyon (denklik) sağlayıcı kuruluştur ve belli aralıklarla denetim ziyaretleri yaparak yürürlükte olan kuralların uygulandığını denetlenmektedir. Eğitim içeriğinden de sorumlu olan ACGME kuruluşu, eğitim programları ile ilgili tüm raporlarını ve kararlarını halka açık bir şekilde internet sitesinde duyurmaktadır[11], [14].
Dr.Ulaş Mehmet Çamsarı
Psikiyatri Uzmanı ve Bölüm Başkanı, Psikiyatri & Psikoloji Departmanı
Mayo Clinic Sağlık Sistemi, Waycross-Georgia Kampüsü, Amerika Birleşik Devletleri
KAYNAKLAR
[1] B. Lerner, “A Case That Shook Medicine,” Washington Post, 2006. [Online]. Available: http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/24/AR2006112400985.html.
[2] H. B. Institute, “Libby Zion Home Page,” Libby Zion Page. [Online]. Available: http://libbyzion.com/.
[3] “A Father’s Grief, a Father’s Fight : Litigation: In 1984, Libby Zion was hospitalized with an earache and fever–and died. Her dad blames doctors. They blame cocaine. Her death brought new rules–and a lengthy lawsuit. – Los Angeles Times,” Los Angeles Times, 1995. [Online]. Available: http://articles.latimes.com/1995-02-01/news/ls-26834_1_libby-zion.
[4] N. Robins, “A girl who died twice — NEJM,” NEJM, 1996. [Online]. Available: http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM199601183340323.
[5] “Meet Libby Zion, Victim Of A Tired Hospital Resident – Chicago Tribune.” [Online]. Available: http://articles.chicagotribune.com/1988-03-24/news/8803030133_1_libby-zion-grand-jury-young-cancer-patient.
[6] “What Killed Libby Zion.” [Online]. Available: http://www.med-malpractice.com/Zion1.htm.
[7] “The Most Angry Man.” [Online]. Available: http://www.people.com/people/archive/article/0,,20105122,00.html.
[8] “405 Law – Libby Zion – Hospitals – Healthcare – Residents.” [Online]. Available: http://nymag.com/nymetro/health/features/n_9426/index2.html.
[9] “M.D.O.D.: Libby Zion case in the rear view mirror..” [Online]. Available: http://docsontheweb.blogspot.com/2008/06/libby-zion-case-in-rear-view-mirror.html.
[10] “Notes from Dr. RW: Libby Zion—the rest of the story.” [Online]. Available: http://doctorrw.blogspot.com/2006/11/libby-zion-rest-of-story.html.
[11] “ACGME Working Hours,” 2013.
[12] “Hopkins Medical News: Out of Time.” [Online]. Available: http://www.hopkinsmedicine.org/hmn/W04/top.cfm. [Accessed: 22-Sep-2013].
[13] “Hopkins IM decertification repealed- now on probation | General Residency Issues | Student Doctor Network.” [Online]. Available: http://forums.studentdoctor.net/showthread.php?t=85382. [Accessed: 22-Sep-2013].
[14] “ACGME,” 2013.
Tıp ve Sağlık Gündemi 