Öncelikle akraba evliliğinin anlam açısından ne demek olduğu konusu üzerinde durmak istiyorum. İstiyorum çünkü hala bu zamanda var olan bir olgudur bu..

Akraba evliliği, eşler arasında kan bağı bulunması yani “aynı atadan gelme” durumudur. Buda demektir ki, kan bağı olan kişilerde, toplumun genelinde görülen ortak gen yüzdesinin dışında, akrabalık derecesine bağlı olarak artış gösteren daha da fazla ortak genin olmasıdır. Akraba evliliğinde önemli olan sorun sağlıklı olan bireylerin genlerinde taşıdıkları hastalıkların çocuklarına aktarılmasıdır. Bu açıdan önemli olan  otozomal resesif ve bazı multifaktöriyel  geçişli hastalıkların olduğu kesinleşmiştir. Genler anne babadan çocuklara özelliklerin nakledilmesini sağlayan yapılardır. Aynı aile içinde genler arasında benzerlik ihtimali çok yükselmektedir.

Genler yani temel kalıtım birimleri, DNA molekülleridir. DNA genetik kodu oluşturur, binlerce gen kromozomlarca taşınır. Bu kromozomlar hücrelerin çekirdeklerinde bulunan  oluşumlardır. İnsanlarda her hücre normal olarak 23 çift halinde toplam 46 tane kromozom taşır. 23 çift kromozomun 22’si homolog kromozomdur. Cinsiyet kromozomu olan bir çifti ise bireyin cinsiyetini belirler. Genler kromozomlar üzerinde lineer dizilmiş ve her bir genin kendine özel bir yeri vardır. Bu yerlerin sayısı ve düzenlenişi homolog kromozomlarda (cinsiyet kromozomları dışındakilerde) birbirinin aynıdır. Homolog yerlerde bulunan genler “alel” olarak adlandırılır. Her bireyde tüm genler için, her biri bir kromozom çiftinin tek bir tanesinde yer alan 2 alel vardır. Özel bir gen konusunda bir çift birbirinin aynı alel taşıyan bir kimse homozigot; birbirinin aynı olmayan aleller taşıyan kimse heterozigottur. Eğer bir gen etkisini yalnızca tek bir kromozom üzerinde bulunduğu halde gösterebiliyorsa bu dominant gendir. Resesif bir gen ise etkisini yalnızca bir kromozom çiftinin iki üyesi üzerinde bulunduğunda gösterebilir.

Sağlıklı ana-babadan doğan çocuk hasta ise hem anne hem de baba taşıyıcıdır (heterozigot).Normal olan ana-babanın çocuklarının ¼’ünde hastalık görülmesi, ½’sinin taşıyıcı olması, ¼’ünün ise genotipik olarak da tamamen sağlıklı olması beklenir.
Hasta kişi ile genotipik olarak da tamamen sağlıklı birey evlenecek olursa çocuklarının hepsi taşıyıcı olacaktır.
Hastalıklı bireyle, taşıyıcı kişi evlenecek olursa çocuklarının yarısı hasta, yarısı taşıyıcı olacaktır. Taşıyıcılar,  fenotipik  olarak tamamen sağlıklıdırlar ama hasta genleri bir sonraki kuşaklara geçiren taşıyıcı görevini görürler.

Kan bağı olmadan da bu hastalıklar iki taşıyıcı evlenirse ortaya çıkabilir. Ancak daha önce de belirtildiği gibi, aynı tip hastalıklı genle karşılaşma riski akrabalık olduğunda daha yüksek olacağından, özellikle ailesinde otozomal resesif geçişli hastalık bulunan bireylerin mutlaka genetik danışmanlık almaları ve yakın akrabası ile evlenmiş olmaları durumunda ortaya çıkacak tehlikeler hakkında bilgilenmeleri gerekmektedir.

Yazarın notu: Şimdi bu uygulama ”sakat, özürlü,  sağlıksız” çocukların doğmasına sebep oluyor mu? Oluyor..! Gelecek nesillerin “kalitesini” düşürmeye sebep oluyor mu? Oluyor..! “El den düşme”, “defolu ürün” diye etiketlemeye kadar gider mi? Gider..!  O zaman  bu o kadar anormal bir şey (kime göre? bana göre) neden  tartışılmıyor..

Soruyorum sizlere, neden var bu? İnsanlar nasıl dayıoğluyla, amcaoğluyla evlilik kararı alabiliyor, aileler neden buna izin verebiliyor.  Olayın sosyolojik boyutu nedir? Eğer akraba evliliği normalse, bu normlara sahip insanlar doğacak çocuklarının özürlü olma ihtimalini  ciddiye almıyor mu?  İnsanlar olası sonuçlarını biliyor da, hala bu çağda bile kaderde varsa olur mantığıyla mı yaklaşıyor? İnsanlar sonuçlarını bilmiyorsa halk neden bu konuda bilinçlendirilmiyor? Neden kimse bu konuyu “bakanıyla” konuşmuyor? Kültürümüzde yeri olduğu için mi? Vatandaşlarımızın çoğunun dini görüşlerine uygun olduğu için mi? Güzel ve yalnız ülkemde bireyin sakat çocuk doğurma özgürlüğüne saygı gösterildiği için mi? Akraba evliliğinden doğanlar darılır diye mi? Nedir yani?