Astım; herhangi bir
enfeksiyon, radyasyon maruziyeti, ilaçlar gibi etkenler sonucu oluşmuş bir
hastalık olmayıp kişinin normal vücut yapısının diğer insanlara göre farklı
olması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu nedenle normal insanlara
zararsız olan maddelerin bu bireylerde hastalık belirtileri oluşturduğu
görülür. ‘‘Atopi’’ denilen bu hastalığa yatkınlık durumunun herhangi bir
etkenle oluşmadığını ve kişinin normal yapısı olduğunu bilmek astımla yaşama
konusunda bizlere yardımcı olacaktır. Astımda hastalığı tetikleyen etkenlerden
uzak durulması hayat kalitesini arttırmada ilaçlar kadar çok faydalıdır. Tedavi
konusunda diğer meslektaşlarım sizlere yardımcı olduğu için ben de bazı
önerilerle daha kaliteli bir yaşam adına sizlere faydalı olmaya çalışacağım.

Değiştiremediklerimiz

Astımlı kişilerde
hastalığın oluşmasına sebep olan ancak değiştirilemeyen bazı faktörler vardır.
Bunlar; genetik faktörler, hastalığa duyarlılığı arttıran genler, hava yolunun
daralmasına sebep olan genler ve cinsiyettir (kadınlar daha hassas). Bu
faktörler düzeltilemeyeceği için bizler tedavi ve hastalık eğitimi konusunda
bunlara değil değiştirebileceğimiz faktörlere yöneleceğiz.

Değiştirebileceklerimiz

Tedavinin daha etkin ve
yaşam kalitesinin daha iyi olması adına değiştirilebilir faktörler bizlere çok
yardımcı olacaktır. Öncelikle bunları isim olarak tanıyıp sonra tek tek ele
alalım. Astımda değiştirilebilir faktörler; obezite, sigara dumanı (pasif ve
aktif), alerjenler, ev içi akarları, kürklü hayvanlar (köpek, kedi, fare), hamamböceği,
mantarlar, küf, mayalar, polenler, enfeksiyonlar, mesleki etmenler, hava
kirliliği, beslenme bozukluğu, parfüm, deodorant kullanımı, soğuk havada
egzersiz yapımı olarak sayılabilir.

Değiştirilebilir
faktörlerden ilk önce obeziteyi ele alalım. Obezite, günümüzün başlıca bir
sorunu olup astımlı kişilerde de hastalığı olumsuz etkilemektedir. Uygun
kilonun ne olduğunun bilinmesi ve buna göre kilo verilmesi astımlı kişilerde
rahatlamaya katkıda bulunacaktır. Bu bakımdan sizlere bir hesap yöntemi vererek
öncelikle ne kiloda olmanız gerektiğine yardımcı olalım. ‘‘Vücut kilosu/metre
cinsinden boy uzunluğunun karesi’’ bizlere vücut kitle endeksi değerini verir.
Bu sayının 20 ile 25 arasında olması normal durumu yansıtır. Bu yüzden vücut
kitle indeksi 25’in üzerinde olan kişiler en az 25’i sağlayan değerlere kadar
kilo vermelidir. Örneğin 1,70 boyunda bir kişinin vücut kitle endeksinin 25
olması için 72 kiloda olması gerekir, bunun üzerindeki kiloları vermelidir. Bu
basit hesapla elde edilen verilere göre obezlikten kurtulan kişilerde astımda
bir rahatlama olacaktır.

Sigara dumanı pasif veya
aktif içicilik fark etmeden astımlılarda hayatı olumsuz etkilemektedir. Her
yönden zararlı olduğu ispatlanmış bir madde olan sigarayı bırakmakta
doktorunuza başvurmanız önemlidir, çünkü bireysel çabalar sonuçsuz
kalabilmektedir. Astımı kontrol altına almak adına yapılabilecek en iyi
işlerden biri de bugün sigarayı bırakmak olmalı ve hayata yeni adımlarla devam
etmek olmalıdır. Aksi takdirde sürekli solunan sigara dumanı astımı
tetiklemekte, şiddetlendirmektedir. Tabi beraberinde birçok hastalığa da
davetiye çıkarmaktadır.

Ev hayvanlarına dikkat

Ev içi akarları, ev
tozları astımı tetiklemektedir. Bu sebeple ev hijyeni iyi olmalı ve mümkün
olduğunca bunlardan uzak durulmalıdır. Ev içinde kedi, köpek bakımı da astımı
tetiklemekte ve bundan da vazgeçilmelidir. Astımlıların bir kısmında var olan
polen alerjisi ise ilkbahar aylarında önemli bir sorun oluşturmaktadır. Ev
içinde çiçek bakımı özellikle bu aylarda kişilerde hastalığın belirtilerini
arttırabilmektedir. Bu sebeple bitkilerden uzak durulması ve ilkbahar aylarında
buna özen gösterilmesi önemlidir.

En az ilaçlar kadar
önemli

Ev dışı hava kirliliğine
yapılabilecek çok fazla bir şey yok ancak ev içi havalandırma iyi olmalı ve
kirli hava ile maruziyet minimuma indirilmeli. Beslenme kalitesi arttırılmalı,
sebze ve meyve tüketimi iyi olmalıdır.

Başta da belirttiğim gibi
astım, normal bireylere zararsız olan maddelerin kişilerde hava yolunu
daraltarak bazı belirti ve bulgulara yol açması ile giden bir hastalıktır. Bu
bakımdan her birey hassas olduğu maddenin ne olduğunu en iyi bilen kişi olarak
bunlardan uzak durmalı ve hayatına bu şekilde devam etmelidir. Hassas olunan
madde polenler ise bunlardan uzak durmak, ev tozu ise ev hijyenine dikkat
etmek, parfüm ise bunu kullanmamak astımlı kişilerde en az ilaçlar kadar büyük
faydalar sağlayacaktır. Bu bakımdan astımlı her birey hassas olduğu maddeyi
bulmalı ve bundan uzak durmalı, değiştirebileceği faktörler olarak saydığımız
durumlara dikkat etmelidir. Ayrıca eşlik eden reflü, üst solunum yolu
enfeksiyonları gibi başka hastalıkları varsa bunların tedavisine de dikkat
etmelidir.

Herkese şifa dolu bir
hayat diliyorum.

Dr Enes BAŞAK
www.enesbasak.com.tr
www.facebook.com/enesbasakdr

İmza
Enes Başak, MD

Assistant Editor
Journal of Pediatric Neurology

Necmettin Erbakan University,
Meram Medical Faculty
Departments of Pediatrics
4208 Konya, Turkiye
E-mail: [email protected]
http://www.childscience.org
http://www.thieme.com